آرایش الکترونی و جدول تناوبی

در جدول تناوبی جدید که بر اساس آرایش الکترونی عنصرها مرتب شده است، عنصرها به چهار دسته تقسیم می شوند.

آ) عنصرهای اصلی دسته S : همگی فلز هستند ( به جز H  و He ) و تنها یک یا دو الکترون در اوربیتال S لایه ظرفیت آنها وجود دارد.

- گروه 1 ( IA ) با آرایش   nS¹ به خانواده فلزهای قلیائی مشهورند و خاصیت فلزی دارند.

- گروه 2 ( IIA ) با آرایش  nS² به خانواده فلزهای قلیائی خاکی مشهورند و خاصیت فلزی دارند.

ب) عنصرهای اصلی دسته P : در این سری از عنصرها که اوربیتال P آنها در حال پر شدن می باشد جزو عنصرهای اصلی بوده و شامل برخی از فلزها و تمامی نافلزها و گازهای نجیب می باشند.

- گروه 13 ( IIIA ) با آرایش   nS², nP¹ اغلب خاصیت آمفوتری دارند.

- گروه 14 ( IVA ) با آرایش   nS², nP²

- گروه 15 ( VA ) با آرایش    nS², nP³ خاصیت نافلزی دارند.

- گروه 16 ( VIA ) با آرایش   nS², nP⁴ خاصیت نافلزی دارند.

- گروه 17 ( VIIA ) با آرایش  nS², nP⁵ به خانواده هالوژنها مشهورند و خاصیت نافلزی دارند.

- گروه 18 ( VIII ) با آرایش    nS², nP⁶ به خانواده گازهای نجیب مشهورند و فعالیت شیمیائی ندارند.

عنصرهای دسته d ( عنصرهای واسطه ) : عنصرهای که اوربیتال nS لایه ظرفیت آنها یک یا دو الکترون و اوربیتال (n-1) d آنها در حال پر شدن است، به نام عنصرهای واسطه مشهورند. همگی فلز می باشند و در ده ستون میان گروههای 2 ( IIA ) و 13 ( IIIA ) قرار دارند.

عنصرهای دسته f ( عنصرهای واسطه داخلی ) : عنصرهای که اوربیتال nS لایه ظرفیت آنها یک یا دو الکترون و اوربیتال ( n-2 )f آنها در حال پر شدن است، به نام عنصرهای واسطه داخلی مشهورند و به دو سری تقسیم می شوند.

- سری لانتانیدها : عنصرهای که اوربیتال 4f آنها در حال پر شدن است. این عنصرها به نام لانتانیدها و یا خاکهای کمیاب مشهورند و شامل 14 عنصر از سریم ( Ce₅₈) تا لوتسیم ( Lu₇₁) می باشند. مکان اصلی این عنصرها در خانه شماره 57 کنار عنصر لانتان می باشد که آنها را به پایین جدول انتقال داده اند.

- سری آکتینیدها : عنصرهای که اوربیتال 5f آنها در حال پر شدن است. این عنصرها به نام آکتینیدها مشهورند و شامل 14 عنصر از توریم    ( Th₉₀) تا لورانسیم ( Lr₁₀₃) می باشند. همگی جزو عنصرهای سنگین و رادیو اکتیو هستند و اغلب به طور مصنوعی تهیه می شوند. مکان اصلی این عنصرها  نیز در خانه شماره 89 کنار عنصر آکتینیم می باشد.

مشابهت جدول تناوبی با آرایش الکترونی اتمها را می توان به این صورت به خاطر سپرد.

          1s        2s, 2p       3s, 3p      4s, 3d, 4p       5s, 4d, 5p      6s, 4f, 5d, 6p     7s, 5f, 6d, 7p

در هر دوره اگر شماره دوره را n   در نظر بگیریم وضعیت شماره لایه برای هر اوربیتال به این صورت است.                        

                  nS , nP           -            nS , (n-1)d           -          nS , (n-2)f  

عنصرهای دسته S ( فلزهای قلیائی و قلیائی خاکی ) از دوره اول شروع می شوند.

عنصرهای دسته P ( نافلزها ) از دوره دوم شروع می شوند. 

عنصرهای دسته d ( فلزهای واسطه ) از دوره چهارم شروع می شوند.

عنصرهای دسته f ( عنصرهای واسطه داخلی ) از دوره ششم شروع می شوند. لانتانیدها 4f  دوره ششم و آکتینیدها 5f در دوره هفتم قرار دارند.  

مرجع