لایه اوزون

 

تخریب لایه اوزون بیشتر در قطبین ایجاد می‌شود به چند علت : یکی اینکه ، چون گردش وضعی زمین از غرب به شرق است به دلیل نیروی گریز از مرکزی که در دو قطبها وجود دارد ، دو حفره در دو قطب ایجاد می‌شود ، مانند وقتی که چای شیرین را به هم می‌زنید ، و در این حفره‌ها آلاینده‌ها متمرکز می‌شوند و اثر تخریبی بیشتری پیدا می‌کنند . دیگراینکه اصولا لایه استراتوسفر که در بالای آن لایه اوزون قرار دارد در دو قطب باریکتر است . این لایه در استوا به طور متوسط 18 کیلومتر، در مناطق معمولی 12 کیلومتر ، و در قطبها به طور متوسط 8 کیلومتر می‌باشد . تخریب لایه اوزون بیشتر در قطب جنوب صورت می‌گیرد ، چونکه در سمت قطب جنوب به نسبت قطب شمال خشکیهای بیشتری وجود دارد ؛ به عنوان مثال در عرض جفرافیایی 90 درجه شمال اقیانوس منجمد شمالی واقع است ، درحالیکه در همین عرض جغرافیایی ......

تخریب لایه اوزون بیشتر در قطبین ایجاد می‌شود به چند علت : یکی اینکه ، چون گردش وضعی زمین از غرب به شرق است به دلیل نیروی گریز از مرکزی که در دو قطبها وجود دارد ، دو حفره در دو قطب ایجاد می‌شود ، مانند وقتی که چای شیرین را به هم می‌زنید ، و در این حفره‌ها آلاینده‌ها متمرکز می‌شوند و اثر تخریبی بیشتری پیدا می‌کنند . دیگراینکه اصولا لایه استراتوسفر که در بالای آن لایه اوزون قرار دارد در دو قطب باریکتر است . این لایه در استوا به طور متوسط 18 کیلومتر، در مناطق معمولی 12 کیلومتر ، و در قطبها به طور متوسط 8 کیلومتر می‌باشد . تخریب لایه اوزون بیشتر در قطب جنوب صورت می‌گیرد ، چونکه در سمت قطب جنوب به نسبت قطب شمال خشکیهای بیشتری وجود دارد ؛ به عنوان مثال در عرض جفرافیایی 90 درجه شمال اقیانوس منجمد شمالی واقع است ، درحالیکه در همین عرض جغرافیایی جنوب استرالیا وجود دارد که از نظر صنعتی خیلی هم فعال و آلوده کننده هم هست . تخریب لایه اوزون در سالهای اخیر به علت آنکه کشورهای صنعتی تدابیر خاصی برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به جو داشته‌اند ، روند رو به بهبودی داشته است . اما در تابستانها که جلبکها رشد و نمو بیشتری دارند ( همانطور که می‌دانید مقداری C FC طبیعی از تجزیه جلبکها حاصل می‌شود. ) یا هوا جریان بیشتری دارد و آلاینده‌ها بیشتر وارد جو می‌شود( در زمستان ممکن است به علت بارشهایی که وجود دارد مقادیر زیادی از آلاینده‌ها وارد زمین شوند که البته آن هم اثرات سوء خودش را دارد ممکن است این تخریب بیشتر صورت گیرد .) اخیراً دانشمندان علت ایجاد حفره در لایه اوزون را گرداب های سنگین ، که در قطب جنوب جریان دارند ، می دانند.در زمستان در طول شبهای قطبی، نور خورشید درتمام سطح قطب جنوب در دسترس نیست ، به همین دلیل در این قطب در لایه استراتوسفر طوفان هاى سنگینی گسترش مى یابند که به آن ها "گرداب قطبی"(polar vortex) مى گویند . گرداب قطبی می تواند ذرات سازنده هوا را تجزیه کند . این گرداب ها باعث ایجاد ابرهاى سردی می شوند که بر فراز قطب جنوب جریان می یابند. که به این ابرها "ابر استراتوسفر قطبی"(polar stratosphere cloud) می گویند.اختصار آن psc است. Pscها بسیار سرد هستند و دمای آن ها حدود 80- سیلسیوس است.* Psc از نیتریک اسید تری هیدرات (nitric acid trihydrate) تشکیل شده است و با ابرهایی که ما آن ها را در آسمان می بینیم کاملاً متفاوتند. پس این ابرهای اسیدی می توانند لایه اوزون را تخریب کنند"بنایراین با استناد به تحقیقات انجام یافته ،موارد زیر را می توان از عوامل موثر در تخریب لایه اوزون دانست: خود زمین به گونه اى مى باشد که نور خورشید به قطب شمال بیشتر از قطب جنوب مى تابد به همین دلیل ضخامت لایه اوزون در قطب شمال بیشتراز ضخامت آن در قطب جنوب مى باشد ( زیرا ما گفتیم که پیوند میان مولکول اکسیژن و اتم در اکسیژن درمولکول اوزون بسیار ضعیف مى باشد و ممکن است با کوچکترین انر ژى تابشى خورشید به حالت اولیه خود برگردند. از مورد دوم نتیجه مى گیریم که هواى قطب جنوب سردتر از هواى قطب شمال مى باشد ، بنابراین،هواى گرم هنگامى که بر اثر جریان هایى به قطب جنوب مى روند ،چون سبک مى باشند،به سمت بالا مى روند و موجب نابودى لایه هاى اوزون برفراز قطب جنوب مىشوند. در زمستان نور خورشید کاملاً در تمام سطح قطب جنوب در دسترس نمی باشدد، واین امر باعث کاهش دما و تشکیل ابرهای psc می شود . ابرهای psc اسیدی هستند و به همین دلیل آن ها به لایه اوزون آسیب می رسانند.