واکنش در شرایط اضطراری

واکنش در شرایط اضطراری

مقدمه :  تغییری ناگهانی ، شدیدتر از حالت عادی و غافلگیری تهدید آمیز را بحران یا شرایط اضطراری تعریف می کنند. در این شرایط که با غافلگیری همراه بوده است صدمات جانی و مالی زیادی حادث شده که جهت کاهش یا حذف این صدمات باید اقداماتی پیش بینی و انجام گیرید. در جوامع مترقّی و امروزی نیروی کار روز به روز به سوی مدیریت شخصی پیش می‌رود. آنان باید اصول و روش بهسازی ، بند ، بسط و گسترش همه جانبه را بیاموزند. در شرایط کنونی جهان و جامعه انسانی‌ ما ، همه باید بیاموزند که خود را اداره و مدیر خود باشند. در وضعیت عادی همه چیز بصورت مطلوب پیش می‌رود و نتیجه مثبت ارزیابی می‌گردد.  ولی چنانچه اوضاع غیر عادی و به عبارت دیگر بحرانی شود، نوع دیگری از مدیریت لازم است «مدیریت بحران». به عبارتی دیگر بسیاری از مدیران خرد و کلان در شرایط عادی عملکرد و مدیریتی مطلوب را عرضه می‌نمایند ولی در شرایط بحرانی به دلیل عدم درک صحیح و تفهیم موضوع فرایند مدیریتی ایشان درست نمی باشد. آنان باید سه اصل ایثار، صبر و واکنش پذیری سریع را در هنگام بحران و به همراه دیگر تخصصها و عوامل تحت فرمان رعایت نمایند. هدف از بررسی و سیاست گذاری در جهت واکنش در شرایط اضطراری ، تعیین استراتژی خاص در جهت جلوگیری یا کاهش صدمه به پرسنل در شرایط خطرناک مانند آتش سوزی های مهیب ، سیل ، زلزله ، جنگ و انفجار تجهیزات بوده که در بر گیرنده آموزش به پرسنل در جهت آمادگی و تدارک وسایل لازم  در این شرایط می باشد. سوالی که همیشه بعد از بوجود آمدن این شرایط همه از هم می پرسند این است: مسئول واکنش کیست ؟ مسئول واکنش در این شرایط میتواند مدیریت شرکت ، کارشناس ایمنی و بهداشت ، سرپرستان یا پرسنل در گیر کار باشند . اما چیزی که شرعا و عرفا مهم بوده و قانون بر آن صحه گذاشته است صیانت از نیروی انسانی است. پس مسئول حفاظت از نیروی انسانی مدیریت است که در سطوح مختلف به کوچکترین جزء که همان پرسنل باشند تفکیک می شود. پس همه در برابر دیگری مسئولند اما مدیریت بحران با کیست ؟ شناخت بحران و مسئله ، ارزیابی اطلاعات ، بررسی اخبار مربوطه، توجه به امکانات و توامندی‌های موجود، پیش‌دستی در مقابل شایعات، ارزیابی راه حل‌های موجود و نهایتاً انتخاب بهترین راه. اخذ مشاورة مطلوب، بهره‌مندی از متخصصین ویژه در کادر مدیریت. شناخت زمان و مکان و آشنایی کامل با ارکان اجرایی تحت مدیریت از وظایف اصلی مدیریت بحران می باشد.

شناخت لایه‌های مختلف بحران و به عبارتی دیگر پس بحرانها :

لایه اول: انسان یا به عبارتی شناخت تجربیات، آموخته‌ها ، میزان نگرانی، اضطراب ، خونسردی و توانمندی‌ها

لایه دوم: فرهنگ جامعه یا به عبارتی شناخت فرهنگ بحران ستیزی ، باورهای ایجاد تغییر علیه بحران و شناخت سنتها ، اقلیم ، آداب و رسوم.

لایه سوم: ساختار ارتباطی در بحران یا به عبارتی شناخت ارتباط واحدها با هم ، میزان پیچیدگی ، تمرکز و سلسله مراتب، سرعت عمل در تصمیم‌گیری، هماهنگی و مبادله اطلاعات، چه در تشکیلات رسمی و چه نهادها و اجتماعات مردمی.

لایه چهارم: استراتژی تبیین خط مشی‌ها، روشها و شیوه‌های مقابله با بحران. عملکرد و فعالیت کوتاه مدت: (تصمیم درست و قاطع در زمان بسیار کم)

عملکرد مدیریت بحران :

1.                                           تشکیل ستاد بحران با حضور تمامی نیروهای مطلع و مسئول.

2.                                           تقسیم‌بندی وظایف.

3.                                            حضور یا ارتباط دائم.

4.                                            استفاده و بهره‌مندی از نیروهای مسئول.

5.                                            انجام خدمات امداد و نجات.

6.                                           تشکیل هسته‌های عملیات.

7.                                            آگاهی دادن به بحران زدهگان.

8.                                            گزارش اقدامات به مدیران عالی.

برای کنترل بحران و انجام هر تصمیم در فرآیند بحران، شناسایی عناصر بحران، جمع‌آوری اطلاعات جامع و تصمیم‌گیری مناسب در کوتاه‌ترین زمان موجود از عوامل تاثیر گذار بر کنترل بحران می‌باشد.

چگونگی  واکنش در این شرایط :

 امکان سنجی و نیاز سنجی در پیشبرد اهداف یک سازمان در شرایط عادی و غیر عادی و مشخص نمودن موارد ، مشکلات و وظایف هریک از مدیران ، سرپرستان و پرسنل ذیربط می تواند در واکنش سریع و به موقع که همانا کاهش خطرات و صدمات باشد مثمر ثمر باشد. اعمالی که باید در این رابطه صورت گیرد به قرار ذیل می باشد:  1.       شناسایی فرایند 2.       تهیه نقشه سایت کارخانه و راههای فرار اضطراری3.       شناسایی نقاط و فعالیت های خطرناک و اضطراری

4.        تهیه نقشه نقاط خطرناک همراه با راههای خروج و مکان های امن

5.       مشخص نمودن تجهیزات مورد نیاز 6.       تعیین نیاز سنجی آموزش های لازم در جهت مقابله با این گونه حوادث غیر مترقبه  7.       آموزش تئوری ،  انجام مانور و باز آموزی در دوره های متوالی

8.       مشخص نمودن فرد یا افرادی که مدیریت بحران در این شرایط را بدست گیرد

ü       اصول اجرایی :

 مدیریت با هماهنگی کارشناسان ایمنی و بهداشت صنعتی ، تکنسین های تولید و تعمیرات باید نقاط نا ایمن ، ایمن و خطرزا را شناسایی و نوع خطر را با توجه به نوع فعالیت مشخص نمایند. دفتر فنی نیز باید نقشه سایت ، تجهیزات  نقاط امن ، راههای خروجی اضطراری و تابلوهای پست انتظار و هشدار دهنده  را تهیه و در ورودی سایت نصب و با هماهنگی مسئولین آموزش ، آموزشهای لازم را به پرسنل ارائه دهند.  ( توصیه میشود در هنگام بروز هر حادثه  که منجر به آتش سوزی گردد محل کار خود را ترک و به بیرون از سایت فرار نمایند و سپس با حفظ آرامش به آتش نشانی ، سرپرست خود و یا شیفت فورمن اطلاع دهند )

با توجه به تعیین وسایل لازم ، نسبت به انجام مانور با امکانات موجود اقدام  و گزارشات مانور را ثبت مینمائید سپس با تدارک وسایل و آموزش پرسنل نسبت به انجام مانور اقدام تا اثر بخشی تمهیدات تدارک شده مشخص گردد.

 در تهیه نقشه ها و نیاز سنجی آموزشی باید موقعیت ، جهت ، دوری و نزدیکی به سایت فعالیت و کلیه مواردی که ایجاد حادثه می نماید را مد نظر قرار دهید.