کروماتوگرافی

 

ریشه لغوی

کروماتوگرافی choromatoghraphyدر زبان یونانی chromaیعنی رنگ وgrophein یعنی نوشتن است.

اطلاعات اولیه

پر کاربردترین شیوه جداسازی مواد تجزیه ای کروماتوگرافی است که در تمام شاخه های علوم کاربردهایی دارد.کروماتوگرافی گروه گوناگون و مهمی از روش های جداسازی مواد را شامل میشود و امکان میدهد تا اجزای سازنده نزدیک به هم مخلوط های کمپلکس را جدا،منزوی وشناسایی کند بسیاری از این جدا سازی ها به روشهای دیگر نا ممکن است

سیر تحولی رشد

.اولین روش کروماتوگرافی در سال 1903بوسیله ی میخائیل سوئت ابدااع و نامگذاری شد.او از این روش برای جداسازی مواد رنگی استفاده کرد.

مارتین وسینج در سال 1952به پاس اکتشافاتشان در زمینه کروماتوگرافی جایزه نوبل دریافت کردند.

توصیف کروماتوگرافی

کروماتو گرافی متکی بر حرکت نسبی دو فاز است ولی در کروماتوگرافی یکی از فازها بدون حرکت و فاز ساکن نامیده میشود و دیگری را فاز متحرک می نامند.اجزای مخلوط به وسیله جریانی از فاز متحرک از داخل فاز ساکن عبور داده میشود.جداسازی ها بر اساس اختلاف در سرعت مهاجرت اجزای مختلف نمونه استوارند.

انواع کروماتوگرافی

۱-کروماتوگرفی مایع-جامد

۲_کروماتوگرافی جذب سطحی _کروماتو گرافی ژلی

۳-کروماتوگرافی لایه نازک _کروماتوگرافی تبادل یونی .کروماتوگرافی گاز-جامد

۴-کروماتوگرافی مایع-مایع

۵-کروماتوگرافی تقسیمی _کروماتوگرافی کاغذی

۶-کروماتوگرافی گاز-مایع

۷-کروماتوگرافی گاز -مایع _کروماتوگرافی ستون مویینکروماتوگرافی روش جزئ به جزئ کردن یک مخلوط بر اساس قطبیت مولکولها میباشد که میخواهیم جداسازی نماییم و این مخلوط در یک مایع یا یک گاز حل شده واز روی یک فاز ساکن عبور مینماید اجسام موجود در مخلوط به علت قطبیت متنفاوت با سرعتهای متفاوت از روی فاز ساکن میگذرند.

انتخاب بهترین روش کروماتوگرافی

انتخاب نوع روش کروماتو کرافی بجز در موارد واضح(مانند کروماتوگرافی گازی در جداسازی مواد گاز)عموما تجربی است.زیرا هنوز هیچ راهی جهت پیش بینی بهترین روش برای جدا سازی مواداجسام مگر در چند مورد ساده وجود نداردر جداسازی های مشکل وقتی روشهای ساده فاقد کارایی لازم هستند روش کروماتوگرافی مایع(HECL)میتواند جوابگو باشد.

اگرفاز ثابت جامد و فاز متحرک مایع باشد،به آن کروماتو گرافی مایع-جامد(LSC)گویند.اگر فاز متحرک،گاز وفاز ثابت،جامد باشد،به آن کروماتوگرافی گاز-جامد(GSC)گویند.اگر فاز متحرک مایع،وفاز ثابت نیز مایع باشد،به آن کروماتو گرافی مایع-مایع(LLC)یا(HPLC)گویند ودر نهایت اگر فاز متحرک،گازوفاز ثابت،مایع باشد،به آن کروماتوگرافی گاز-مایع(GLC)یا(VPC)گویند.

شرح آزماش

مواد مورد نیاز:محلول اسیدی کاتیونهای(Ni،Co،Cu،Fe)حلال(استون86/،آب8/وHclغلیظ6)پتاسیم فرو سیانید،دی متیل گلی اکسیم،محلول آمونیاک غلیظ،کاغذ کروماتو گرافیوسایل مورد نیاز:خط کش،مداد ،تانک حلال(استوانه مدرج ml50)،لوله مویین،بشر کوچک.

ابتدا یک نوار کاغذ صافی برداشته با مداد به فاصله 25سانتی متر از لبه کاغذ خطی افقی رسم میکنیم و یک قطره از مخلوط کروماتوگرافی وسط کاغذ نزدیک خط کروماتوگرافی میگذاریم.سپس کاغذ را درون استوانه که حاوی استون،Hclوآب است میکنیم سپس سر استوانه را میبندیم تا حلال بر اثر خاصیت مویینگی از کاغذ بالا برود و منتظر میمانیم تا حلال به 1سانتی متری دهانه استوانه برسد،کاغذ را برداشته وسریعا تا جایی که محلول بالا آمده است را با مداد خط میکشیم،با حرارت دادن قسمتی از کاغذ که دارای کاتیون آهن است به رنگ آبی در آمده فورا آن نقطه را علامت میزنیم،با اضافه کردن یک قطره شناساگر دی متیل گلی اکسیم در قسمت پایینی کاغذ رنگ گلی دیده میشوکه نشانه وجود نیکل است،رنگ سبزکمی بالاتر از رنگ گلی نمیانگر وجود کبالت در ان قسمت است،کمی بالاتر از رنگ سبز با ریختن یک قطره پتاسیم فروسیانید رنگ قرمز مایل به قهوه ای ظاهر میشود(نشانه ی وجود مس)

محل ترکیبات مختلف روی کاغذ را با زداری نسبی یا Rمشخص میکنیم.طبق رابطه ی زیر:

فاصله پیموده شده حلال از مبدا/فاصله پیموده شده جسم از مبدا=RRبرای هر ماده مقدار معینی است که به نوع کاغذ،حلال ودما بستگی دارد.

=2*100/10.5=19.04برای رنگ صورتی

=4.5*100/10.5=42.85برای رنگ سبز

=7*100/10.5=66.66برای رنگ قهوه ای

=9.5*100/10.5=90.47برای رنگ آبی

منبع:http://kimiagaran.blogfa.com